Mümkin nedir?
Mümkin, olabilen ya da olmayabilen ihtimaller için kullanılan bir kavram olsa da imkan dahilinde olan anlamı doğrultusunda kullanılır. İmkan ise mekandan kinaye hudus düzeyinde mevcudat bulan her türlü olay ve olgunun ilkeler bağlamında mümkinatı için kullanılır. Yani hadis ve hadiseler düzeyinde her türlü mümkin, ilkeler düzeyinde sonradan oluş mahiyetinde imkanlardan ibarettir.
Hususen belirtmek gerekir ki tasavvufta mümkin, ihtimaller bağlamında kullanılmaz çünkü itimaller tesadüfü çağrıştıran olabilirlikler mahiyetinde kullanılırlar. Her şey Hakk’ın takdiri üzeri mevcud buluyorken, ihtimal ve tesadüften bahsetmek imâna muhalefettir. İhtimal sadece bizler için ilkelerde hikmetine bağlı olarak fikir beyan etmekten ibarettir. Ama Hakk için ihtimallerde yani olabilirliklerde tavırlarda bulunduğundan bahsedilemez.
Vech
Salikin, Hakk’ı sıfat, esma ve ayette biçimlendiği tavırlarında ferasetinin yetkinliği ile müşahede edişinde beliren ilahi tavırlarının zuhur hâline vech denir....
Abduhu ve Resulu
Cenab’ı Hakk, Hz. Muhammed Mustafa efendimize miraçta “Malikliği ve nebiliği mi istersin, resullüğü ve kulluğu mu istersin?” teklifinde bulunur. Bu teklif sonuc...
Feyz-i Akdes
Akdes pak, arı, saf olarak kudsi olmaktır. Feyz-i akdes bu bağlamda sufiler tarafından, sufilerin arı olan nefsleriyle günahtan temiz olmaları sonucu noksandan ...
Ciraç
Seyr-ü seferde salikin ahiretini yaşadığı miraç sonucunda sebep ve vesileler dairesi olan eşyanın tabiatı üzeri neden ve sonuç ilişkilerinde Hakk’ı sıfat, esma ...
Ta-i Zaman
Veli kulun kısacık zamanda bir çok iş yapabilme nimetine ta-i zaman denir....
Setr
Avam ehlinin Hakk’a masiva ile perdeli oluşuna örtülü, örtünen anlamında setr denir. Setr sufiler için ise başkalarının günah ve kusurlarını onlara ve dedikodu...
Vâkıf
Canı ve serveti ile Hakk’a beklentisiz olarak kendisini adayan tevekkül ehline denir. Vakıf, sıddiklerin yaşam biçimlerindeki ahlaklarına işaret eden manevi ünv...
Ruhban
Hakk adına, Hakk’ın manevi ruhsat vermediği, kendi nefsi üzerinde din işlerine bakan kişilere ruhban denir. Mürşid-i kâmil “O kendi nefsinde (hevasından) konuş...
Zikir
Zikir anmak, hatırlamak, yad etmek anlamlarına gelir. Erenler için zikir, O’nu fikretmenin sonucunda ihsan ile hatırlamak, veçhelerinde müşahede etmek anlamına...
Tefekkür
Kulun, bilinmeyi isteyen Hakk’ı şevk veya aşk ile derin düşüncede düşünmesi eylemine tefekkür denir. Tefekkür, Hakk’a şevk ile âşık kulun, Hakk’ın varlığını ve...