Resul nedir?

Halil İbrahim Genç

Haberci, elçi kitap ve şeriat sahibi peygamberin sıfat hâline resul denir.

Resul kavramı her ne kadar yukarıda anlatılan mânada kullanılsa da, ilahi esmasının (esma-i hass) bekâsında Hakk’ı hakkınca şahsı sıfatları, esma ve ayetleri üzeri yaşayan kişiye resul denir. Bu bağlamda resul, yaşamı üzerinden Hakk’ı ahlakında tebliğ etmenin risalinde bulunan Hakk elçisine denir.

Resul bedeni ve beşeriyeti ile Hakk mektubudur (risale). Özü itibarıyla yaşantısında Hakk’ı hakkıyla yaşayarak mübin eden ulvi insandır.

Hakk tarafı ile resulü anlamlandırırsak eğer, kullarının kendisini görmesi için Hakk’ın, üzerinde tecelli ederek kendini zuhura getirdiği kudret aynasına resul denir. Resuller küre-i arzda Hakk’ın iz düşümü gibidirler. Onlara iman ile tabi olanlar sonuçta küre-i arzda Hakk’ı onların yaşantısında bulur. Hz. Sıddik’in “Ya resulullah! Allah’ı sende görmekteyim” sözü anlatılanlar için kafidir.

İman ehli talipler resulleri ya Hakk’ın tecelli ettiği mübarek insanlar olarak görürler ya da Hakk’ı onlarda feraset ile müşahede ederler de onların insanlığını görmez olurlar.

Her peygamber getirdiği ilahi nimet kapısını ümmetine açık bırakmıştır. Bu sebepten dolayı resullük bu ümmetin büyük velilerine miras olan bir mertebedir. Resul mertebesinin tecellisinde Hakk’ı müşahede etmek her talibin hakkıdır. Resulde Hakk’ı müşahede eden talip için cennet, küre-i arzda yakınlaştırılmış, Hakk ise kuluna elini (yedullah) uzatmış olmanın sarkmışlığında zuhurda bulunur.

Bu da ümmet için miracın küre-i arzda gerçekleşmesidir. Çünkü bu mertebe seyrinde talip “gözü ile gördüğünü kalbi yalanlamadı” (Necm, 11) ayetinin tevilen bekâ seyri mânasının yaşantılanmasında, zuhurda Hakk’ı, Hakk’ın kendisini müşahede ettirmesi sebebi ile müşahede eder. Bu hâl seyri için “yer gökde, gök de yerde bir oldu” denir.

Lakin hususen belirtelim ki bu iman seyridir. Beşeriyet yönü sebebiyle, resule Alah’tır diyebilmek meczubiyetin işaretidir ve şirktir; çünkü sınırsız olan Hakk Teâlâ, insanla sınırlanamaz. Sadece her şeyde olduğu gibi insandan da tecelli etmesi sonucu müşahede edilebilinir. Bu hususta Kur’anda geçen Hakk ile Hz. İsa’nın diyaloğu çok iyi bilinmelidir.

Tarik çocuklarının mürşidlerini bilmeleri de bu anlam üzeridir. Mürşidlerin dikkat etmesi gereken önem arzeden bir hususiyet de budur. Mürşid Hakk değildir, lakin Hakk dilerse mürşidden tecelli ederek muhabbette feraset ve tasarrufta zuhur eder. Böylece mürşid irşad eden olarak mürşid olur..

Sınırsız olan Hakk’ı sınırlı olan mevcud ile sınırlamamak ve sınırlı olan mevcudun sınırsız olan Hakk olduğunun iddiasında bulunmamak gerekir.

Bu anlatılanlar doğrultusunda peygamber efendimiz için “Onun Muhammed ismi bedenine ve beşeriyetine işaret eder, Resullüğü ise Hakk ile hem-hâl olduğu yaşamına işaret eder” denir. Onun ümmetindeki varislerine bıraktığı bir ahlak mertebesi de onun gölgesinin olmamasıdır. Gölgesizlik tasavvufta fazla kullanılan bir kavram değildir. Lakin bu ahlakı anlamak için hususen incelemek gerekir.