Vakt nedir?

Halil İbrahim Genç

İçinde bulunduğumuz an’a vakt denir. Olay ve olguların oluşum zamanlarının sürecine de vakit denir .

Vakit varlığı ile soyut, eşyanın varlığı ile mümkün olan mevcudiyetinin üzerine galip Hakk’ın melâike tavırlarıdır da denilebilinir. Bu bağlamda vakit melâikenin varoluşunun cereyanında mevcudatın devamlı var edilişinin varoluş anlarıdır (süre). Bütün mevcudat varoluşunun vaktini yaşar. Mevcudatın bulunduğu durum, mevcudatın vaktidir. Vakit genel anlamda dehrin bireysellikte ifade edilişidir.

Sufiler için vakt, eşyanın tabiatı üzerinden belirlenen andır. Vakt kulun var olduğu anda Hakk’ı gözlediği, müşahede ettiği, yaşadığı durumdur.

Bunlarla beraber vakt, kıyametin olacağı an’a da denir.

Sufiler için salik iki vakitte bulunur. Bunlar ibn-i vakt ve eba vakttır.

Günümüzde vakit olarak daha doğru bir ifade ile dehr olarak zaman boyut olarak ele alındığı için, hususen zaman adına beyanda bulunmak gerekir. Hakk’ın takdiri ile beyan etmek gerekir ki zaman, mekan içimdeki hareketten ibarettir, zamanı boyut olarak düşünmemek gerekir. Cenab-ı Hakk, vücud olarak zatında şahıs düzeyinde anda noktalıktadır. Şahıs düzeyinde Hakk, iradi bağlamda şahsına kendi varlığında bir çizgi (vektör, yön, vb) vermiştir. Çizgi düzeyinde Hakk, melâike tavırları ile veçhe ve suretlerde (geometrik biçimler) yüzey var eder. Zaman ise yüzeyler üzeri var olan mekansallıkta hareketten ibarettir. Bu sebepten dolayı her nerede suret ve veçheleniş üzeri tavır vardır, orada zaman vardır. Bu sebepten dolayı zaman, varlığını mekansallıkta bulan ve bu mekansallıktaki farklılıklar (hareket oranları) üzeri anlamlandırılan seyrin olgusal durumudur. Bunun dışında hareket (akış) düzeyinde, varlığı olmayan zamanı boyut olarak ele almak bir zorlamadan ibarettir. Çünkü hareket bir varlığın tavrı olarak vardır, varlığı kendinden olan bir olgu değildir. Varlığı kendinden olmayan, soyut düzeyde vücud olarak varlığı bulunmayan, hareketin belirleniminden ibaret olan zaman olgusunu biçimsel olarak geometrik düzeyde boyut olarak kabul etmemek gerekir.

Tasavvuf Sohbetlerimizi ücretsiz dinlemek için buraya tıklayabilirsiniz.

Vakt ne demek? Paylaşın: